کابل قدرت چیست؟ انواع کابل قدرت برای کاربردهای مختلف⚡

کابل‌های قدرت ستون فقرات سیستم‌های انتقال و توزیع برق هستند، این کابل‌ها وظیفه دارند جریان الکتریکی را از منبع تولید (مانند نیروگاه‌ها) یا ترانسفورماتورها به مصرف‌کنندگان نهایی از صنایع گرفته تا خانه‌های مسکونی بیابانند، برخلاف کابل‌های سیگنال یا کنترل که جریان کمی را حمل می‌کنند کابل‌های قدرت به‌ طور خاص برای انتقال جریان‌های بالا طراحی شده‌اند و ساختاری مقاوم و با عایق‌بندی مناسب دارند.

کابل قدرت چیست؟

کابل قدرت نوعی کابل الکتریکی است که برای انتقال و توزیع جریان‌های بالا در سیستم‌های برق‌رسانی طراحی شده است، این کابل‌ها در ولتاژهای مختلف از فشار ضعیف در ساختمان‌ها تا فشار قوی در شبکه‌های انتقال انرژی کاربرد دارند و ساختاری چندلایه شامل هادی (معمولاً مس یا آلومینیوم)، عایق (مانند XLPE یا PVC)، سیلد فلزی (در صورت نیاز) و روکش خارجی مقاوم دارند، کابل‌های قدرت با توجه به شرایط محیطی و فنی محل استفاده مانند دما، رطوبت، فشار مکانیکی یا خطر آتش‌سوزی در انواع مختلفی تولید می‌شوند تا ایمنی، کارایی و طول عمر سیستم برق را تضمین کنند.

ساختار کلی کابل‌های قدرت

یک کابل قدرت معمولاً از چند لایه تشکیل شده است:

هادی (Conductor): معمولاً از مس یا آلومینیوم ساخته می‌شود. مس به دلیل رسانایی بالا گزینه اول است، اما آلومینیوم در پروژه‌های بزرگ به دلیل سبکی و هزینه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عایق (Insulation): این لایه از تماس مستقیم هادی با محیط یا سایر هادی‌ها جلوگیری می‌کند. مواد رایج شامل XLPE (پلی‌اتیلن شبکه‌ای‌شده)، EPR (کائوچو اتیلن‌پروپیلن) و PVC هستند.
پوشش فلزی یا سیلد (Metallic Sheath): در برخی انواع، برای جلوگیری از نفوذ رطوبت یا تداخل الکترومغناطیسی از یک لایه نوار مسی یا آلومینیومی استفاده می‌شود.
روکش خارجی (Outer Sheath): این لایه کابل را در برابر ضربه مکانیکی، رطوبت، نور خورشید و مواد شیمیایی محافظت می‌کند. پوشش‌های رایج شامل PVC، PE (پلی‌اتیلن) و LSZH (کم‌دود و کم‌هالوژن) هستند.

انواع کابل قدرت بر اساس ولتاژ

1. کابل قدرت فشار ضعیف (Low Voltage – LV)

محدوده ولتاژ: تا 1 کیلوولت
کاربرد: سیستم‌های داخلی ساختمان‌ها، روشنایی، تأسیسات برق خانگی، ماشین‌آلات کارخانه‌ها
نمونه رایج: کابل‌های NYA، NYM، یا کابل‌های تک‌سیم و چندسیم مسی با عایق PVC یا XLPE

این کابل‌ برق در محیط‌های خشک و مرطوب قابل استفاده هستند، اما در برابر فشار مکانیکی بالا مقاومت کمتری دارند.

2. کابل قدرت فشار متوسط (Medium Voltage – MV)

محدوده ولتاژ: بین 1 تا 35 کیلوولت
کاربرد: شبکه‌های توزیع شهری، صنایع بزرگ، تأسیسات صنعتی و ترانسفورماتورهای توزیع
ویژگی‌های ساختاری: اغلب با عایق XLPE یا EPR و دارای سیلد مسی یا نواری طراحی می‌شوند تا از نفوذ رطوبت جلوگیری شود.

این کابل‌ها معمولاً به‌صورت زمینی (دفنی) یا در کانال‌های کابل‌کشی نصب می‌شوند.

3. کابل قدرت فشار قوی (High Voltage – HV)

محدوده ولتاژ: بیش از 35 کیلوولت (تا 400 کیلوولت و بیشتر)
کاربرد: انتقال انرژی در فواصل طولانی، اتصال نیروگاه‌ها به زیرساخت‌های انتقال، پروژه‌های زیرساختی بزرگ
ویژگی‌های ساختاری: این کابل‌ها با دقت بالا طراحی می‌شوند. عایق‌بندی آن‌ها اغلب از نوع XLPE با کیفیت بالا است و دارای سیستم‌های چندلایه محافظتی شامل سیلد مسی، زره فولادی و روکش مقاوم در برابر شرایط سخت محیطی هستند.

انواع کابل قدرت بر اساس ساختار و کاربرد خاص

کابل‌های دفنی (Underground Power Cables)

این کابل‌ها برای نصب مستقیم در خاک طراحی شده‌اند و روکشی مقاوم در برابر رطوبت، فشار خاک و مواد شیمیایی دارند، در مناطق شهری یا جاهایی که نصب هوایی ممکن نیست گزینه اصلی محسوب می‌شوند و اغلب با زره فولادی یا پوشش‌های ویژه برای محافظت مکانیکی تولید می‌شوند.

کابل‌های ضد حریق (Fire-Resistant / LSZH)

در محیط‌هایی که ایمنی جانی اولویت دارد، مانند بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها و مراکز تجاری کاربرد دارند، در صورت آتش‌سوزی دود کمی تولید کرده و گازهای سمی آزاد نمی‌کنند، زیرا عایق و روکش آن‌ها از مواد LSZH (کم‌دود و بدون هالوژن) ساخته شده است.

کابل‌های مقاوم در برابر روغن و مواد شیمیایی

این کابل‌ها در صنایع پتروشیمی، نفت و گاز و سایر محیط‌هایی که در معرض روغن، حلال‌ها یا مواد خورنده هستند به‌کار می‌روند، روکش آن‌ها معمولاً از جنس CSPE یا PUR است که مقاومت بالایی در برابر مواد شیمیایی و سایش مکانیکی دارند.

در تابلوها و تجهیزات صنعتی استفاده از کابل افشان در بخش‌های انعطاف‌پذیر و متحرک رایج است.

معیارهای انتخاب کابل قدرت مناسب

انتخاب صحیح کابل قدرت فقط به میزان ولتاژ و جریان مربوط نمی‌شود، عوامل دیگری نیز نقش تعیین‌کننده دارند:

دمای محیط: در محیط‌های گرم ظرفیت جریان کابل کاهش می‌یابد.
روش نصب: دفن در خاک، نصب در هوا یا قرارگیری در کانال‌ها هر کدام تأثیر مستقیمی بر اتلاف حرارت دارند.
طول مسیر: با افزایش طول کابل افت ولتاژ افزایش می‌یابد، بنابراین گاهی نیاز است سطح مقطع هادی افزایش یابد.
شرایط مکانیکی: در محیط‌هایی با احتمال ضربه یا کشش زیاد کابل‌های زره‌دار یا با روکش مقاوم گزینه بهتری هستند.

جمع‌بندی

کابل قدرت تنها یک قطعه سیم نیست بلکه یک سیستم مهندسی شده است که باید با دقت و با در نظر گرفتن تمامی پارامترهای محیطی و فنی انتخاب شود، چه در ساختمان‌سازی چه در صنعت و چه در پروژه‌های زیرساختی انتخاب درست کابل قدرت گامی اساسی به سوی ایمنی، کارایی و پایداری سیستم‌های برقی است و در دنیایی که انرژی الکتریکی یکی از ارکان زندگی مدرن محسوب می‌شود شناخت عمیق از این اجزای پنهان می‌تواند تفاوت چشمگیری در کیفیت و امنیت پروژه‌ها ایجاد کند، امیدواریم این مطلب از ری افشان برای شما مفید و کاربردی بوده باشد.